اموزش

مهندسان بدانند
یکی از مهمترین سؤالاتی که برای بسیاری از مهندسین ساختمان بوجود می آید اینست که آسانسور کششی بهتر است یا هیدرولیک؟

در واقع پاسخی برای این سؤال وجود ندارد چراکه اصولاً کاربرد این آسانسورها با توجه به شرایط ساختمان متفاوت است و بر اساس شرایط ساختمان می توان تصمیم به انتخاب سیستم کششی یا هیدرولیک گرفت، بنابراین اصولا این دو سیستم قابل مقایسه نیستند.

به عنوان مثال اگر شما فضای کافی برای نصب آسانسور ندارید، اگر می خواهید در طراحی معماری، آسانسوری کاملاً شیشه ای داشته باشید، اگر محل موتورخانه ای که برای آسانسور در نظر دارید در فاصله دورتری از آسانسور است و یا اگر سرعت سرویسدهی برایتان اهمیت زیادی ندارد و نهایتاً اگر ساختمان شما کمتر از ۵ طبقه و کم ترافیک است، آسانسور هیدرولیک انتخاب مناسبی است. اگر آسانسور با ظرفیتهای بسیار سنگین( بیش از ۵/۲ تن) نیاز دارید باز هم آسانسور هیدرولیک انتخاب مناسبی است.

آسانسورهای کششی دارای سرعت بسیار بیشتر با قابلیت استارت در ساعت بیشتر ، مناسب برای نصب در کلیه ساختمانهایی که شرایط بالا را ندارند و نیز دارای حجم ترافیک سنگین و با هر تعداد طبقه از ۲ طبقه به بالا.
سؤالات متداول در این خصوص و پاسخ آنها
سؤال- آیا آسانسور هیدرولیک ایمنی بیشتری از آسانسور کششی دارد؟
پاسخ- آسانسورهای هیدرولیک با جک های مستقیم از زیر امنیت بیشتری دارد ولی ایمنی نوع بکسل دار آسانسورهای هیدرولیک با آسانسورهای کششی یکسان است.( به هر حال هر دو نوع دارای ایمنی بسیار بالایی هستند.)

سؤال- آیا فضاهای جانپناه مورد نیاز در آسانسورهای کششی و هیدرولیک متفاوت است؟ ( مانند فضای چاهک (Pit) و بالاسری (Overhead)
پاسخ- مطابق استاندارد خیر هر دو نوع فضاهای تقریبا یکسانی را نیاز دارند. در عین حال در آسانسورهای هیدرولیک با جک مستقیم از زیر می بایست چاهی در کف چاهک آسانسور به اندازه طول مسیر حرکت، نصف آن و یا یک سوم آن متناسب با نوع جک یک مرحله ای، دو مرحله ای یا سه مرحله ای حفر گردد.
البته سیستم های جدیدی نیز وجود دارد که به فضای چاهک و بالاسری بسیار کمتری نیاز دارد، ولی هزینه بسیار بالایی دارد

انتخاب و خرید آسانسور
یکی از مهمترین مشکلات برخی سازندگان ساختمان انتخاب یک شرکت آسانسور مناسب و محصولی کیفی است.قبل از هرگونه توضیحی که در ادامه خواهد آمد،باید توجه داشت که اولین ملاک برای خرید آسانسور از یک شرکت آنست که آیا آن شرکت دارای مجوز طراحی و مونتاژ از وزارت صنایع و معادن و نیز گواهی عضویت در سندیکای آسانسور می باشد یا خیر؟همچنین ضروری است صحت و اعتبار مجوزها از سندیکای آسانسور استعلام گردد.

آسانسور دستگاهي است كه پس از نصب در جلب يا عدم رضايت مالكين و ساكنين يك ســاختمان نقش بسزايي دارد.انتخاب درست يك شركت و نيز انتخاب مشخصات فني متناسب با نـــــوع كاربري، موقيعت و نیز تعداد ا فراد ساكن در مجموعه يك موقيعت مهم براي سازندگان ساختمان محسوب مي شود. متاسفانه در مواردي مشاهده ميشود سازندگان ساختمان، حتي برخي مهندسين مشاور ديد اصولي و درستي از آسانسور و انواع آن نداشته و همين عامل موجب انتخاب نادرست مي شود.به چند نمونه از اشكالات موجود مي توان اشاره نمود

الف: ساختمان با تعداد طبقات بالا و استفاده از تعداد كم آسانسور و يا سرعت پايين آسانسور

ب:عدم تناسب ظرفيت آسانسور با تعداد واحدهاي موجود در ساختمان

ج:عدم تناسب آسانسور با بقيه مصالح استفاده شده در ساختمان (به عنوان مثال خريد يك دستگاه آسانسور ارزان قيمت براي ساختماني كه داراي تجهيزات و امكانات گران قيمت مي باشد.)

د- آسانسور كه به ظاهر كليه سيستم هاي مدرن در خريد آن لحاظ شده است داراي عملكرد خوبي نبوده و دائم خراب است.

به سوالات زير توجه كنيد:

۱-چرا قيمت دو آسانسور كه مشخصات فني تقريبا يكساني دارند داراي تفاوت بسيار است؟

۲- چــــــــرا دو آسانسور كه مشخصات فني آنها طاهرا يكسان است (مطابق مشخصات فني مكتوب ) داراي كيفيت يكساني نيستند؟

۳- اصـــــــولا چه عواملي در بالاتربودن كيفيت يك آسانسور نسبت به ديگري موثر است؟

سوالات فوق بخشي از مشكلات سازندگان ساختمان در انتخاب يك آسانسور مناسب براي خريد است.همان طوري كه نتيجه عملكرد دو سر آشپز با مواد يكسان متفاوت است آسانسور نيز به طور كلي از چنين منطقي تبعيت مي كند.

مواردي كه در نصب و راه اندازي يك آسانسور بسيار پر اهميت است عبارتند از:

۱-كيفيت اجناس

۲- كيفيت نصب

۳- كنترل كيفيت تجهيزات نصب شده

اگر در هر يك از موارد فوق اشكالاتي وجود داشته باشد،مي توان منجر به سلب رضايت و آسايش مشتري و مصرف كننده شود.

در مشخصات فني آسانسورها تنها به نوع قطعات اشاره مي شود نه كيفيت آن.بنابراين كيفيت قطعات مي تواند متغير باشد.به عنوان مثال كابين آسانسور تنها با نوع دكوراسيون متمايز مي شود،استنلس استيل يا…كيفيت ساخت كابين،وزن كابين،كيفيت مصالح استفاده شده،درجه كيفي استيل استفاده شده،همه و همه در كيفيت و زيبايي محصول نهايي موثر هستند و به همان نسبت در قيمت تمام شده كابين تا ۲۰ درصد تاثير خواهد داشت.

در مثال ديگري به سيستم كنترل سرعت اشاره مي كنيم.بسياري از خريداران تنها به اينكه سيستم آسانسور VVVF است بسنده نموده و اقدام به مقايسه قيمت ها بر اين اساس مي كنند در حالي كه سيستم هايVVVF تفاوت هاي اساسي در كيفيت و قيمت با يكديگر دارند. سيستمCLOSELOOP به عنوان سيستم قابل قبول براي آسانسور شناخته مي شود كه به همراه انكودري كه روي موتور گير بكس نصب مي شود نتيجه بسيار قابل قبولي را در كيفيت حركت ارائه ميكند به علاوه نوع و مارك درايو كنترل سرعت آن نيز در كيفيت و قيمت بسيار مهم است.

در واقع دو سيستم VVVFبادرايو هاي كنترل سرعت متفاوت، مارك تابلو فرمان متفاوت و نيز نصب سيستم به صورت Open loop یا Close loopمي تواند تا ۱۰ درصد موجب اختلاف قيمت در كل قيمت آسانسور شود.

بنابراين مي توان گفت در مواردي تاثير تابلو فرمان روي كيفيت و قيمت آسانسور از موتور گيربكس بيشتر است

در حالي كه بسياري از خريداران تنها توجه به نام موتور گيربكس مي كنند.

پس با تصميم دو مثال فوق به كل قطعات آسانسور از پيچ و مهره تا قطعات اصلي مي توان دريافت چرا قيمت دو آسانسور كه به رغم خريدار داراي اختلاف قيمت ۱۵ تا ۲۰ درصدي هستند.

اگر به موارد فوق مباحث كيفيت نصب،كنترل كيفيت را نيز اضافه كنيم در خواهيم يافت كه خريد آسانسور را مي بايست به دقت انجام داده و پس از بررسي دقيق به آن مبادرت كرد.

پيشنهاد مي شود با در نظر گرفتن توضيحات فوق در حين خريد آسانسور به موارد زير توجه شود:

۱-بررسي دقيق مدارك و گواهينامه هاي شركتي كه قصد خريد آسانسور از آن داريم.

۲-بررسي دقيق مشخصات فني ارائه شده توسط شركت هاي مختلف.

۳-بررسي توان شركت ها از نظر مالي و اجرايي.

۴-بررسي رزومه كاري شركت ها و نيز باز ديد از پروژهاي نصب شده توسط آنها.

۵-مراجعه به دفتر شركت ها و نيز بازديد از محل شركت و مذاكره در محل.

در نهايت توجه شود كه آسانسور هاي ارزان قيمت و فاقد كيفيت داراي قطعات با عمر بسيار كوتاهي بوده و مشكلات بعدي و هزينه هاي فراواني را به ساكنان ساختمان ها تحميل مي كنند.

ماده سازی چاهک آسانسور
جهت جلوگیری از هدر رفتن زمان در پروسه طراحی و انتخاب آسانسور و هزینه های زیاد رعایت نکات ذیل از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و چنانچه سازندگان ساختمان در طول عملیات طراحی و اجرا به نکات قید شده توجه نمایند از مزایای آن بهره مند خواهند شد .
مرحله۱) آماده سازی کف چاله آسانسور:
الف: جهت نصب آسانسور ارتفاع مورد نیاز از کف چاله تا سطح کف سازی شده اولین توقف آسانسور قبل از بتون ریزی کف چاله حداقل باید ۱۸۰ cm باشد.
ب: در زمان بتون ریزی کف چاله با عنایت به نقشه سکوهای ضربه گیر زیر کابین و زیر قاب وزنه تعادل cm 10 بتون مگر و cm30 آرماتوربندی و بتون ریزی می شود و ارتفاع باقیمانده نباید کمتر از cm 140 شود.
ج: جهت اجرای سکوهای ضربه گیر طبق نقشه های اجرای آرماتورهای انتظار جهت سکوهای ضربه گیر در فونداسیون مذکور پیش بینی می شود.
نکته مهم: در این مرحله پیش بینی چاه ارت ضروری است.
((جهت چاه ارت (Earth) تا رسیدن به رطوبت لازم زمینی، و وصل کردن سیم مربوطه، می توان از چاه اصلی ساختمان جهت ایجاد چاه ارت استفاده نمود و چنانچه این چاه پیش بینی نشده است، در محل مناسب و نزدیک به آسانسور چاهی به عمق حداقل ۸/۳ متر ایجاد کرد تا به رطوبت زمینی رسید سپس مواد ذیل را
۱٫ نمک ۳۳%
۲٫ زغال ۳۳%
۳٫ پتاسیم ۳۳%
۴٫ سیم مسی بدون روکش به متراژ مناسب جهت محل مورد انتقال
۵٫ میله مسی و صفحه مسی ( در بازار به صورت یک مجموعه وجود دارد)
طبق دستورالعمل در چاه حفر شده قرار داده و روی آن را می پوشانیم.
مرحله ۲) تهیه نقشه
چناچه ساختمان در حال احداث می باشد و دسترسی دقیق به ابعاد مورد نیاز چاهک میسر نباشد، نقشه های زیر لازم است:
۱٫ پلان تیپ طبقات شامل پارکینگ – زیر زمین – همکف و طبقات در محل نصب آسانسور
۲٫ مقطع از چاهک آسانسور با ذکر اندازه های کامل از کف چاله آسانسور تا زیر سقف موتورخانه
۳٫ پلان پشت بام ساختمان در محدوده چاهک آسانسور به منظور بررسی تأسیسات و تجهیزات احتمالی موجود در اطراف چاهک به شرکت طرف قرارداد ارائه شود
مرحله ۳) بتون ریزی کف چاهک:
همانطوریکه در مرحله ۱ اشاره شده پس از تکمیل مدارک مورد نیاز (در مرحله ۲) با توجه به شرایط ساختمان و نوع آسانسور طرح اجرایی بتون ریزی کف چاهک به شرح ذیل به کارفرما ارائه خواهد شد
۱٫ بتون مگر ۱۰ سانتیمتر
۲٫ بتون آرمه کف و آرماتور بندی ۳۰ سانتیمتر
مرحله ۴ ) عملیات آهن کشی( سازه فلزی) چاهک آسانسور:
آهن کشی عبارت است از سازه فلزی در داخل چاهك آسانسور جهت استقرار براکت های مورد نیاز ریل های کابین و ریل های وزنه بر اساس نقشه طراحی شده توسط فروشنده آسانسور که بشرح زیر می باشد:
۱٫ تهیه نقشه اجرایی آهن کشی کامل چاهک
۲٫ تهیه لیست آهن آلات مورد نیاز
۳٫ نصب داربست فلزی مناسب جهت اجرای آهن کشی
۴٫ انجام آهن کشی با نظارت نماینده فنی شرکت فروشنده یا دستگاه نظارت ساختمان
۵٫ اجرای ضد زنگ آهن آلات پس از صدور گواهی انجام کار آهن کشی
مرحله ۵ )دیوارکشی اطراف چاهک (در صورتیکه قبل از آهن کشن انجام نشده باشد)
الف: سه طرف چاهک (سمت راست – روبرو – سمت چپ) می بایستی بوسیله دیوارکشی از کف تمام شده اولین توقف تا اطاقک موتورخانه بر روی پشت بام اجرا گردد.
ممکن است دیوارکشی با یکی از روش های زیر برحسب شرایط ساختمان انجام پذیرد:
۱٫ ورق کشی: که به تناسب فضا از ورق های فلزی _ یا پانل های گچی استفاده می شود
۲٫ رابتیس بندی: با استفاده از تورهای فلزی مخصوص و اندود کاری روی آن
۳٫ آجر کشی
ب:اندود کاری دیوار از طرف داخل چاهک بوسیله سیمان – یا خاک و گچ رنگ شده
توضیح: اگر عملیات کلاف بندی آهن کشی در پشت ستونها و در داخل دیوار قرار می گیرد می بایستی در محل نصب براکت ها بر روی کلافهای افقی فضای خالی مناسب پیش بینی شود تا از تخریب بعدی جلوگیری شود.
جهت اجرای مناسب مورد فوق بر اساس نقشه های درب و ریل که توسط فروشنده آسانسور تهیه می شود امکان پذیر خواهد بود.
در این مرحله اجرای روشنایی داخل چاهک طبق دستورالعمل مربوطه باید انجام شود.

مرحله ۶)ایجاد موتورخانه:
اطاق موتورخانه بر حسب ابعاد و نقشه اجرایی فروشنده اجرا می گرددو رعایت ابعاد و اندازه های زیر الزامی است:
۱٫ ارتفاع از روی کف تمام شده آخرین توقف تا زیر سقف اطاق موتورخانه حداقل نباید کمتر از ۶ متر باشد.
۲٫ اطاق موتورخانه باید درب با عرض ورودی حداقل ۸۰cm داشته باشد.
۳٫ اطاق موتورخانه باید دارای پنجره جهت تهویه باشد.
۴٫ نصب هواکش مناسب در موتورخانه (حداقل با فن ۲۵۰ CFM )
۵٫ نصب قلاب فلزی در بالای چاهک آسانسور روی سقف موتورخانه مناسب برای حداقل ۲۰۰۰ kg وزن
۶٫ فضای موتورخانه همیشه باید دمای مناسب داشته باشد (بین ۵ الی ۴۰ درجه سانتیگراد)
۷٫ نصب کپسول آتش نشانی
۸٫ نصب تابلو برق سه فاز طبق مشخصات مورد تأیید شرکت فروشنده آسانسور در موتورخانه
۹٫ اجرای کابل کشی برق سه فاز تا موتورخانه جهت نصب به تابلو برق سه فاز
۱۰٫ چنانچه دو آسانسور در کنار هم قرار دارند باید دریچه ای (Trap Door)به ابعاد حداقل ۸۰×۱۰۰ cm در سقف موتورخانه (بالای فضای مقابل درب ورودی آسانسور در طبقه آخر) تعبیه گردد.
۱۱٫ زیر سقف چاهک در موتورخانه آسانسور های دوبله دریچه ای به ابعاد ۶۰۰×۵۰۰cm برای هر آسانسور تعبیه گردد.
مرحله ۷) دورچینی درب طبقات:
بعد از اتمام نصب ریل و درب و کنترل نهایی عملیات توسط عوامل فنی و تأیید آن باید موارد ذیل انجام شود:
۱٫ اجرای دیوار چینی دور دربها بوسیله آجر یا بلوک یا پوشش های فلزی
۲٫ پوشش به هر صورتیکه انجام می شود نبایستی از لبه داخلی دربها در سمت چاهک تجاوز نماید و حداقل باید با لبه چهارچوب دربها همسطح باشد
مرحله ۸) اجرای کابل کشی و نصب تابلو برق سه فاز:
همانطوریکه در بند ۸و۹ مرحله ۶ آمده است اجرای کابل کشی و نصب تابلو برق سه فاز از اولویت خاصی برخوردار می باشد و لذا به شرح ذیل باید اقدام گردد:
۱٫ نصب کابل برق سه فاز از محل نصب كنتور تا موتورخانه آسانسور
۲٫ نصب سیم ارت (Earth)
۳٫ چنانچه فاصله كنتور تا محل نصب تابلو برق سه فاز بیش از اندازه های استاندارد می باشد باید تغییرات در سایز كابل محاسبه شده لحاظ گردد.
در فاصله های استاندارد از كابل ۵×۱۶ mm برای آسانسور های ۸ و ۱۳ نفره و از كابل ۵×۱۰ mm جهت آسانسور های ۴و۶ نفره استفاده می گردد.

تجهیزات لازم كه باید در تابلو برق سه فاز تعبیه گردد.
۱٫ سه عدد فیوز۲۵ A برای آسانسور های ۴و۶ نفره
۲٫ سه عدد فیوز ۵۰ A برای آسانسور های ۸و۱۳ نفره و باری
۳٫ كلید گردان ۶۳ A
۴٫ سه عدد چراغ سیگنال
۵٫ نصب پریز و فیوز مینیاتوری جهت روشنایی موتورخانه – روشنایی داخل چاهك و فن موتورخانه
۶٫ تعبیه ترموستات جهت تنظیم دمای موتورخانه و فن
مرحله۹)بتون ریزی سقف چاهك:
بعد از اتمام عملیات نصب درب و ریل و صدور تأییدیه عملیات توسط فروشنده آسانسور باید طبق مشخصات فنی محل نصب ریلها نسبت به اجرای قالب گذاری آرماتور بندی و بتون ریزی اقدام گردد.
زمان لازم جهت استحكام بتون حدود ۱۵ روز می باشد.
ضمناً مقدار نیروی وارده به سقف بتونی چاهك آسانسور (نیروی دینامیكی Dynamic ) بشرح زیر می باشد:
۱- آسانسور ۴ نفره حدود ۳۰۰۰ كیلوگرم
۲- آسانسور ۶ نفره حدود ۳۲۰۰ كیلوگرم
۳- آسانسور ۸ نفره حدود ۳۸۵۰ كیلوگرم
۴- آسانسور ۱۵ نفره حدود ۶۲۰۰ كیلوگرم
نكته مهم: رعایت موارد ایمنی
در تمامی دوره نصب آسانسور به جهت وجود پرتگاه در مقابل فضای دربهای آسانسور نصب حفاظ ایمنی مقابل دربها و فضاهایی كه حالت پرتگاه دارند الزامی است و باید با نصب تابلوهای احتیاط و هشدار از بروز هر گونه حادثه ای جلوگیری نمود .